Vasten door alleen water te drinken?

Vasten. Het klinkt zo heilzaam: je  lichaam 'zuiveren' door veel te drinken, niets te eten en tegelijkertijd lekker afvallen. Maar is vasten wel zo gezond en word je er slanker van?

Vasten is een heel oud gebruik.

De meeste religies kennen periodes van vasten als tijd van bezinning. Onder meer het jodendom, christendom, hindoeïsme, boeddhisme en de islam kennen vastenrituelen, hoewel ze soms sterk verwaterd zijn. In de vorm van een hongerstaking is vasten van oudsher een middel om te protesteren of om iets af te dwingen. De oude Grieken, daarin gestimuleerd door de arts Hippocrates, geloofden heilig in de gezondheidsvoordelen van tijdelijke voedselonthouding. Tegenwoordig wordt vasten ook ingezet om af te vallen en het lichaam te zuiveren van afvalstoffen. Bij dat zuiveren, ontgiften of ontslakken zetten wetenschappers overigens vraagtekens. Er is namelijk geen enkel wetenschappelijk bewijs dat vasten het lichaam ontgift. Wetenschappers zijn van mening dat het lichaam zelf een perfect systeem heeft om gif- en afvalstoffen te verwijderen met behulp van de lever, de nieren, de zweetklieren en de dikke darm.

Wat er gebeurt als je vast.

Terwijl het religieuze vasten veel voorschriften kent, zijn er geen regels als het gaat om vasten voor de gezondheid of een slankere lijn. Je kunt er voor kiezen een tijdje niet te eten en uitsluitend water te drinken, of om alleen vruchten en groentesappen te drinken. Je kunt het een dag doen, of twee weken. Vast je langdurig, dan ontstaat er op een gegeven moment een energietekort in het lichaam. Als het lichaam merkt dat er langdurig te weinig calorieën binnen komen, spreekt het de reserves aan. Die komen eerst uit de lever en de spieren, die een voorraadje glycogeen (een soort suiker) opgeslagen hebben. Maar na korte tijd is dat glycogeen op en moet het lichaam de vetreserves inzetten voor de broodnodige energie. Helaas hebben de hersenen niets aan vet. Die gebruiken glucose als brandstof en vet kan niet omgezet worden in glucose. Het lichaam heeft daar iets op gevonden: bij de vetverbranding maakt het ketonen aan, een brandstof die de hersenen wél kunnen gebruiken. Maakt het lichaam veel ketonen aan, dan wordt het "ketogeen". Je kunt dan jeuk en hoofdpijn krijgen en onaangenaam (naar aceton) ruikende adem krijgen. Is al het vet op gesoupeerd, dan gaan de lichaamscellen zichzelf als het ware opeten. De spiermassa wordt afgebroken en de organen kunnen beschadigd raken.

Gewicht verliezen of niet?

Val je van langdurig vasten af? In eerste instantie zou iedereen deze vraag met "ja" beantwoorden: je verbrandt immers meer calorieën dan je binnen krijgt. Zelfs als een mens vrijwel geen activiteiten uitvoert, verbrandt een vrouw toch nog zo'n 1500 en man 1800 kilo calorieën per dag. Dus ja, je zult gewicht verliezen. De grote vraag is alleen hoe lang dat gewicht weg blijft nadat je het vasten hebt opgegeven. Ons lichaam is nog steeds geprogrammeerd als dat van onze verre voorouders, die nooit wisten of ze de volgende dag nog te eten hadden. Zij moesten spaarzaam met calorieën omgaan. Als er een periode aanbrak waarin weinig te eten was, schakelde hun lichaam over op de "spaarstand": om energie te besparen werd de stofwisseling trager. En dat is bij ons dus nog steeds zo. Als we vasten, of een crashdieet volgen, vertraagt de stofwisseling: dat wil zeggen dat er zo veel mogelijk energie wordt gehaald uit de weinige calorieën. Na een vastenperiode heb je in de eerste instantie minder honger. Maar al snel werken de hormonen die de eetlust reguleren weer net als vroeger. De stofwisseling staat echter nog steeds in de spaarstand. Je eetlust zet je aan tot eten en dankzij de spaarstand blijven er calorieën over die als vet worden opgeslagen. Het gewicht dat was verdwenen zit er snel weer aan.

Wetenschap is positief over het 'nieuwe' vasten.

Er is nu ook een manier van vasten, die al deze nadelen niet kent: intermittent fasting (vasten met tussenpose). Het is momenteel een rage in de verenigde staten en wordt ook in Europa steeds populairder. Hoe werkt het? Het enige wat je moet doen is: regelmatig korte vastenperiodes inlassen. Je vast bijvoorbeeld elke week een of twee dagen. Of je slaat elke dag een maaltijd over. Of je neemt twee dagen per week 500 calorieën tot je en de andere 5 dagen eet je gewoon. Intermittent fasting is geen dieet en is ook niet echt vasten; het is een manier van leven. Er komen steeds meer wetenschappelijke bewijzen voor de positieve effecten er van. En aangetoond is dat het een goede en veilige methode is om gewicht te verliezen. Volgens een artikel in het journal of diabetes and Vascular discase heeft intermittent fasting ook een positief effect op beginnende diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. De aanhangers er van geloven dat het beschermd tegen allerlei ziektes en leidt tot een langer leven. Overigens is deze manier van vasten niet geschikt voor iedereen; zwangere vrouwen, mensen met een lage bloedsuikerspiegel en mensen met chronische stress kunnen er bijvoorbeeld beter niet aan beginnen. Heeft u vragen over dit onderwerp? Neem dan contact met ons op of plaats een reactie onder deze blog! Wij proberen zo snel mogelijk antwoord te geven op uw vraag.